Ako poreklo umetničke
proze pažljivog istraživača i čitača odvede do mita i do prvih filozofskih i govorničkih
spisa u veku pre Hrista, onda u trećem milenijumu roman Milorada Kuljića pod nazivom
„Pleurat” možemo shvatiti kao asocijaciju na te prapočetke proze, po tematici koju
obrađuje, dok nas po formi ovaj roman vezuje za savremeno istorijski roman koji
na naše oči oživljava staroslovensku egzistencijalnu dramatiku u vremenima pre no
što su naši narodi prihvatili hrišćanstvo kao prvu i poslednju monoteističku religiju.
Tražeći izvorište u staroslovenskoj mitologiji, u životu naših predaka,
umetničkom imaginacijom, autor nam budi prasećanje na vremena, koja su negde u našem
genetskom kodu zabeležena i koja zajedno sa likovima romana „Pleurat”, sa njihovom
stalnom borbom da opstanu i sačuvaju biće svoga naroda, postaju i danas veoma aktuelna.
Milorad Kuljić je
autor posebnog dara koji svojom nenametljivom, tihom i istrajnom književnom delatnošću
upotpunjuje sliku savremenog srpskog stvaralaštva u trećem milenijumu.
Roman „Pleurat”
je svojevrsni rečnik i učilo, kroz romanesknu priču, o verovanjima naših predaka,
koji su se ukotvili na prostorima Balkana, tražeći svakodnevni smisao postojanja
kroz rađanje, življenje, delanje i odbranu teritorije, identiteta i prava na autentičnost.
Jezik kojim nam
se autor kroz roman obraća je dobra imitacija arhaičnog jezika i svaka rečenica
koju nam govore junaci romana ima opojnost, slatkoću, neponovljivost i poetizovanost
pesme u prozi. „Pleurat” je roman koji se ne nalazi svakodnevno i ne javlja često
u srpskoj književnosti, kao ni Kuljićeva spremnost da se rve i, kroz umetnički dobro
osmišljenu istorijsku priču, oživotvori jedno vreme o nama samima, koje smo u vremenima
socrealizma, pa i ranije, pod uticajem hrišćanske mitologije, koju smo sami stvorili,
negde potisnuli i zagubili. Čitajući roman „Pleurat” shvatam da nije dobro ne znati
naše dublje korene, da nije u redu ne poznavati prapočetke i mitove iz kojih smo
nastali, pre no što su sublimirani u jedan mit koji je usvojen voljom moćnih i koji
je postao vladajuća ideologija.
Za sve one koji
hoće da znaju više, da prodru dublje u suštinu našeg naciona, a da se ne bave suvim,
etnološkim, antropološkim i arheološkim činjenicama, preporučujem da se ukrcaju
na ovaj umetnički dobro sagrađen brod-roman i da se otisnu na pučinu gde će spoznati
koliko je našim precima trebalo običnog mitološkog znanja kako bi savladali nepoznanice
koje im je priroda u svome obilju darivala.
Poštovani čitaoče,
kao jedan od prvih tumača rukopisa romana „Pleurat” Milorada Kuljića, nemam nameru
da ti ga prepričavam, jer bi to umanjilo doživljaj čitanja, a i avanturu probijanja
kroz mnoštvo starinskih, a nama novih imena, reči, izraza i događaja. Želim ti da
se ogrneš strpljenjem i već od prve strane počneš da učiš i usvajaš terminologiju
koju nesvikla čitalačka pažnja u početku teže može da percipira, a onda kad je usvojiš,
pusti da te vihor čitanja povede u čudesni i neponovljivi svet romana „Pleurat”
Milorada Kuljića.
